Co to znaczy być dobrym Scrum Masterem?

Spośród pytań, które przysłaliście wybrałem dwa, które dotyczą roli Scrum Mastera.

Co to znaczy być dobrym Scrum Masterem? (Paulina S.)

Jaka jest właściwa rola Scrum Mastera ? (Michał P.)

Przede wszystkim, bardzo dziękuję za to pytanie. Moim zdaniem, w naszych organizacjach jest prawdziwy deficyt dobrych Scrum Masterów. Naprawdę, na palcach u jednej ręki mogę policzyć osoby, które w moim przekonaniu mógłbym nazwać „dobrymi Scrum Masterami”. Nie mówię idealnymi, ale właśnie dobrymi. Jak widzę, rola Scrum Mastera w firmie najczęściej sprowadza się do funkcji stricte administracyjnej. Ludzie myślą, że Scrum Master to taka „dobra mamuśka”, która organizuje i prowadzi spotkania w Scrumie, dba o porządek na tablicy w sprincie, zlicza „spalone” godziny, uzupełnia wykresy, zamiata, sprząta, przywozi pizzę, i Bóg wie co jeszcze.

Pytanie, które zadaliście, również mnie, wiele razy chodziło po głowie. Odkąd zacząłem swoją przygodę ze Scrumem, pracowałem z wieloma zespołami, ich liczba idzie już w setki. W tym czasie miałem do czynienia z różnymi osobowościami, kompetencjami. Gdybym jednak miał zwrócić uwagę na najważniejsze cechy dobrego Scrum Mastera, wskazałbym tylko na trzy, które moim zdaniem są najważniejsze:

1. ARBITER

Scrum Master, w pierwszej kolejności jest strażnikiem procesu. Dba o to, żeby wszystkie reguły Scruma były stosowane. Dobry Scrum Master jest jak dobry sędzia piłkarski, taki jak na przykład mój ulubiony – Pierluigi Collina.

Sędzia sportowy, arbiter − mówi definicja – to osoba, która czuwa nad prawidłowym przebiegiem konkurencji i przestrzeganiem zasad gry, przyznająca i zatwierdzająca zdobyte punkty. W grach zespołowych sygnalizuje faule oraz inne błędy i przewinienia. Decyzje sędziego sportowego nie podlegają anulowaniu przez ich przełożonych i są rozstrzygające u bukmacherów.

Nic dodać, nic ująć. Rola Scrum Mastera właśnie na tym polega – na sędziowaniu „gry w Scruma”. Dlatego powinien dobrze znać zasady. Jeżeli Zespół, Właściciel Produktu lub ktokolwiek inny w organizacji nie jest pewny, czy to, co robi jest zgodne z regułami Scruma, Scrum Master powinien bez problemu taką wątpliwość rozwiać. W końcu jest sędzią, prawda?

No dobrze, jakie więc cechy powinien posiadać Scrum Master-Sędzia? Posłuchajmy, co dalej mówi definicja arbitra:

Najważniejszą cechą każdego sędziego musi być bezstronność, gdyż bez niej mecz nie może zostać dobrze przeprowadzony. Składnikiem, który w największym stopniu decyduje o poziomie sędziowania jest znajomość i umiejętność stosowania przepisów gry.

Bezstronność, znajomość i umiejętność stosowania przepisów gry – oto cechy dobrego Scrum Mastera, który z definicji, nie angażuje się w „sposób gry” zespołu. Nie ocenia podjętych decyzji, nie wartościuje przyjętych rozwiązań. Także, nie nadużywa procesu Scruma do realizacji swoich partykularnych interesów. Czuwa jedynie nad tym, żeby reguły Scruma były realizowane. Bezwzględnie.

Innym ważnym elementem postawy sędziego w sportach drużynowych takich jak piłka nożna lub piłka ręczna jest kondycja fizyczna. Odporność psychiczna sędziego musi być ogromna, gdyż cały czas poddawany jest presji ze strony rywalizujących drużyn. Sędzia nie może bać się podejmować trudnych decyzji (np. rzut karny przeciwko drużynie gospodarzy).

Mimo, że dobry Scrum Master powinien w sposób bezstronny egzekwować reguły Scruma, w praktyce, to wcale nie jest takie proste. Czasami presja, ze strony ludzi w zespole jest olbrzymia – na przykład, żeby wydłużyć sprint, żeby nie realizować tej lub innej praktyki, żeby pójść drogą na skróty. Dobry Scrum Master powinien odważnie umieć przypominać o regułach Scruma.

2. COACH

Bycie coachem, to dla mnie drugi, ważny atrybut dobrego Scrum Mastera. Według mnie, jest to ciągle jedna z najbardziej niewykorzystywanych „mocy” w Scrumie. Zacznijmy od tego, że słowo „coaching” jest w naszych firmach bardzo różnie rozumiane. Niestety, najczęściej jako „trener, nauczyciel” lub, gorzej, właściciel kija, którym trzeba popędzać zespół, żeby lepiej pracował. Tymczasem, znaczenie tego słowa jest zupełnie inne. Coaching to proces, dzięki któremu człowiek odkrywa i wdraża rozwiązania, które są najbardziej zgodne z jego światopoglądem i wyznawanymi wartościami. Coach nie podaje tych rozwiązań, nie dostarcza wiedzy i gotowych pomysłów.

W tym sensie, coaching bardzo przypomina metodę filozoficzną, którą stosował kiedyś starożytny filozof Sokrates. Porównywał ją z zawodem, który wykonywała jego matka: ze sztuką położniczą, czyli „maieutyką” (z gr. techne maieutike). Maieutyka Sokratesa jest nie tyle metodą nauczania, co metodą, wspólnego dochodzenia do prawdy.

Nikogo niczego nie nauczę – zwykł mawiać Sokrates – mogę jedynie sprawić, by myślał.

I na tym właśnie polega istota coachingu. Coach jest jedynie towarzyszem podróży.

Dobry Scrum Master jest coachem ludzi i zespołu. Muszę przyznać, że bardzo nie lubię określenia „agile coach”. Moim zdaniem, wprowadza sporo niepotrzebnego zamieszania. Wiele firm, myśli, że jak ktoś już jest agile coachem, to posiadł jakieś super tajne moce, które go predestynują do pracy w projektach agile. Prawda jest taka, że nie ma znaczenia jakiego przymiotnika do określenia coacha użyjecie – agile coach, life coach, team coach, executive coach… W każdym przypadku zasady coachingu są te same.

A najważniejszą zasadą coachingu jest „samosterowne uczenie się”. Innymi słowy, dobry Scrum Master uczy innych, jak się powinni uczyć. Używa do tego specjalnych narzędzi, głównie pytań, które nie są pytaniami zamkniętymi, czy sugerującymi. Przeciwnie, używa pytań otwartych, które pozwalają osobom coachowanym sięgnąć w głąb swojego wnętrza. Kiedy prowadzę coaching zespołu, niezmiennie fascynuje mnie fakt, ile niesamowitych odpowiedzi na naprawdę złożone problemy, znajduje się w umysłach ludzi, z którymi pracuję. One po prostu są, czasem trzeba mieć tylko trochę cierpliwości, umieć się zamknąć i zacząć słuchać, co mają do powiedzenia inni.

W coachingu ważne jest to, że osoba coachowana zawsze kontroluje sytuację. Dobry Scrum Master nie narzuca swojego zdania, opinii, sądów, czy rozwiązania konkretnego problemu. Jak długo, Scrum Master będzie przestrzegał tej zasady, nie jest możliwe, żeby w jakiś sposób zaszkodził coachowanemu.

Czy w takim razie tego wszystkiego można się nauczyć? Oczywiście, że tak. I w żadnym wypadku nie jest to jakaś wiedza tajemna. Wynika to z bardzo prostego faktu, o którym już trochę wcześniej wspominałem. Coaching jest procesem, a nie konkretną wiedzą, którą przekazujecie coachowanemu. Dobry Scrum Master w roli coacha nie udziela porad, ale wspiera proces samokształcenia się Zespołu Scrumowego, który jest coachowany. Żeby mógł to robić musi nauczyć się pewnych technik (umiejętność słuchania, zadawania pytań, parafraza, odzwierciedlenie i intuicja, pozwolenie, udzielanie i przyjmowanie informacji zwrotnej), a także poznać określone metody i narzędzia (np. analiza transakcyjna, metoda gadającego patyka). Oprócz znajomości konkretnych technik, ważna jest sama osobowość coacha. Moim zdaniem to, co czyni z kogoś dobrego Scrum Mastera, to w 80% osobowość – umiejętność odczuwania empatii, zrozumienie, koncentracja, a tylko w 20% szkolenie.

3. LIDER (Służebny)

To już trzeci, ostatni atrybut, który moim zdaniem konstytuuje dobrego Scruma Mastera, dla którego władza jest służbą. Jest taki fajny akronim SERVE, na który natknąłem się w książce Kena Blancharda i Marka Millera, pod tytułem: Sekret. Tajemnica Wielkich Liderów. Jest to książka o tym, że najwięksi przywódcy służą innym. SERVE to pięć aspektów tego służenia innym, które każdy dobry Scrum Master powinien spełniać:

S jak See The Future (spoglądaj w przyszłość). Dobry Scrum Master ma wizję, żyje nią – potrafi zabrać ludzi z jednego miejsca na drugie. Dobry Scrum Master, to ktoś, kto wybiega w przyszłość swojego zespołu. Jest kilka pytań, na które każdy dobry Scrum Master zna odpowiedzi:
- Jaki jest cel zespołu, który wspiera?
- W jakim miejscu widzi swój zespół za rok lub dwa?
- Ile osób w zespole jest w stanie bez problemu odpowiedzieć, co chce osiągnąć lub czym chce zostać za jakiś czas?
- Czy zakomunikował swoją wizję zespołowi?
E jak Engage and Develop People (angażuj i rozwijaj pracowników). Dobry Scrum Master to ktoś, kto przyczynia się do rozwoju zespołu i jego członków. To ktoś, kto wyzwala zaangażowanie u pracowników i rozwija ich tak, żeby mogli funkcjonować zgodnie z przedstawioną wizją. Tutaj, w sukurs przychodzą mu zdolności coachingowe, o których pisałem wcześniej. W kontekście angażowania i rozwijania pracowników, dobry Scrum Master umie sobie odpowiedzieć na następujące pytania:
- Jakie są główne cechy zespołu, który wspiera?
- W jakim sposób uczestniczy w angażowanie ludzi w zespole?
- Co możeę zrobić, żeby lepiej wyzwalać zaangażowanie w zespole (potrafi wymienić 5-10 konkretnych rzeczy)
- Jak wspiera rozwój pracowników?
R jak Reinvent Continuously (ciągle się rozwijaj). Dobry Scrum Master ciągle się rozwija, udoskonala siebie samego, na płaszczyźnie osobowościowej. Jest zawsze gotowy do tego, żeby pogłębić swoją wiedzę, podnieść swoje umiejętności na wyższy poziom. Muszę wam powiedzieć, że „chęć do rozwoju” jest ciągle towarem deficytowym sporej liczby Scrum Masterów w firmach. Wielu z nich nie robi nic. Ledwo, ledwo nauczy się reguł Scruma, i na tym cały rozwój się kończy. Tymczasem najlepsi Scrum Masterzy ciągle się uczą. Dobry Scrum Master dużo czyta. Mam tutaj na myśli różne branżowe książki, artykuły, blogi. Dobry Scrum Master ma swojego mentora – kogoś z kim spotyka się, rozmawia, wymienia się doświadczeniami. To może być także udział w jakiejś grupie dyskusyjnej, warsztatach, branżowej konferencji. Myśląc o ciągłym doskonaleniu, dla każdego dobrego Scrum Master ważne jest to:
- Kim są jego mentorzy?
- Jakie książki czyta?
- W jakich agile’owych wydarzeniach bierze udział (grupy dyskusyjne, konferencje)?
- Czy w ogóle ma czas na rozwój?
V jak Value Results and Relationships (doceniaj wyniki i relacje międzyludzkie). To są dwa bardzo ważne aspekty, z którymi każdy Scrum Master musi się zmierzyć. Dobry Scrum Master potrafi znaleźć balans pomiędzy sferą wyników i relacji międzyludzkich. Wartościuje i jedno i drugie. Dobry Scrum Master nie dba tylko o dobrą atmosferę pracy i w zespole. Jest również buldożerem, który usuwa wszystkie zawalidrogi, żeby zespół mógł efektywnie pracować. Dobrego Scrum Mastera można poznać po tym, że zespół z którym pracuje, generuje dobre wyniki. W odniesieniu do kwestii wyników i relacji międzyludzkich, każdy dobry Scrum Master umie odpowiedzieć sobie na następujące pytania:
- Jak bardzo potrafi wpłynąć na osiągane wyniki w zespole?
- Ile osób w zespole jest w stanie powiedzieć, że przyczynił się do jakiejś zmiany w ich życiu?
- W jaki sposób wyraża uznanie za dobrze wykonaną pracę w sprincie?
E jak Embody the Values (bądź ucieleśnieniem wartości). Dobry Scrum Master to ktoś, komu zespół ufa. Zaufanie z kolei buduje się przez życie zgodne z wyznawanymi wartościami. Dobry Scrum Master nie ściemnia. Żyje tak jak mówi. Bo życie wartościami to nic innego jak dawanie przykładu swoim zachowaniem. Dobry Scrum Master jest ucieleśnieniem wizji. Mówi „Rób tak, jak ja robię”, a nie „Rób jak ci powiem”. Inaczej szybko straciłby swoją wiarygodność w zespole. W kontekście życia wartościami, każdy dobry Scrum Master wie:
- Jak włączyć wartości Scruma do sposobu funkcjonowania zespołu?
- Jak zakomunikować zespołowi swoje wartości w sprincie?
- W jaki sposób zmienić swoja postępowanie lub nawyki tak, żeby bardziej utożsamiać się z wartościami, o których mówi?

***

Odpowiadając na pytanie o bycie dobrym Scrum Masterem, zwróciłem uwagę jedynie na trzy, wydawałoby się proste atrybuty tej roli. Jednak już po krótkiej analizie, od razu widać, że ich realizacja wcale nie jest tak prosta, jak początkowo się wydaje. Wymaga dużych pokładów dyscypliny, konsekwencji i pracy – głównie nad sobą. Mimo mimo całego tego wysiłki, jest to droga na którą wkroczyć warto.

Dodatkowo podrzucam do poczytania następujące artykuły: